Ekranoplan

Een ekranoplan (Russisch: экранопла́н) is een luchtvaartuig dat gebruik maakt van het grondeffect. Het vliegt enkele meters boven het aard- of zeeoppervlak op een luchtkussen, net zoals een hovercraft. Sedert de jaren 60 werden er diverse types van gebouwd. De jongste, uit 1987, is deze Lun. We ontdekten hem aan de Kaspische zee in de buurt van Machasjkala.

Ekranoplans laten toe om snel, grote volumes te vervoeren. Het Westen leerde ze kennen aan de hand van satellietbeelden. Omdat men er aanvankelijk moeite mee had het gigantische, zich zeer snel over de Kaspische Zee voortbewegende object te identificeren, kreeg het de bijnaam Kaspische-Zee-Monster. In werkelijkheid betrof het een ekranoplan van het type KM, dat 98 meter lang was en met volledige lading 540 ton woog. Hij kon een snelheid bereiken van 550 km/u.

Afgezien van zijn laadvermogen en zijn snelheid heeft de ekranoplan ook een ander militair voordeel: omdat hij geen diepgang heeft kan hij niet door middel van sonar worden opgespoord en omdat hij zo laag vliegt kunnen radars hem moeilijker detecteren. Tot 1980 werd hij bovendien als vliegend laboratorium voor wetenschappelijk onderzoek gebruikt.

Vliegtuigbouwer Boeing bereidt naar verluidt de bouw voor van een nieuwe ekranoplan ten behoeve van het Amerikaanse leger.

Koude Oorlog op GE5: de VS

Als je eens een nacht flink wil blijven wakker liggen, is dit een beproefde methode. Deze link toont op GE5 alle Amerikaanse lanceerplatformen waar lange en middellange afstandraketten gebaseerd waren. Meestal een combinatie van vertikale schachten onder de grond met daarin een raket. Wanneer actie gewenst is vliegt het dopje eraf, boort het raketje zich omhoog en :: woooesh... ...Boem ! een stukje Rusland van de aardbodem verdwenen.



Zelf had ik me die lanceerplatforms altijd voorgesteld als complexe militaire basisen, maar als je goed kijkt vind je letterlijk vele honderden kleine lanceerstations, over de hele VS verspreid. Overal waar je ver genoeg van de bewoonde wereld verwijderd bent kan je ze terugvinden : een stukje beton ter grootte van een speelplaats, dekseltje in het midden en prikkeldraadje eromheen. Nu gelukkig voltooid verleden tijd.

Sovjet raketten

Iemand heeft zich de moeite getroost om mogelijk alle voormalige Sovjet raketinstallaties samen te brengen voor GE5 liefhebbers. Uren verkenningsplezier. Hier zie je er maar ééntje van: blijkbaar betreft het hier SS17 of SS20 raketten op vrachtwagens. Die zitten ongetwijfeld in deze bunkers, en op dit parcours kunnen ze snel uitgestald worden voor nuttig gebruik. Je vindt de basis in Vypolzovo. Leuk om te weten als je er toevallig in de buurt bent.

Censuur ?

Hoe weten we vandaag zo precies waar die raketbasisen zich bevinden, en waarom vind je die zo gemakkelijk terug via het internet ? Laten we ons daarover niet teveel illusies maken. De sites die we hier zien zijn opgenomen in de ontwapeningsakkoorden tussen Uncle Sam en het Kremlin, en zijn dus genoegzaam bekend en mogen gecontroleerd worden. Deze sites zijn in principe ontmanteld, en sommige ervan kan je zelfs bezoeken. Meer nog : in de buurt van Spokane in de staat Washington staat er zelfs een volledige Titan-lanceerbasis te koop. Raketjes niet inbegrepen, uiteraard. Maar voor anderhalf miljoen dollar (voor ons een koopje!) heb je meteen tientallen raketsilo's, een onafhankelijke ondergrondse energiecentrale en controlestations. Een beetje vergelijkbaar met wat we in LOST te zien krijgen. Toch leuk om mee uit te pakken als ondergrondse surprise als je vrienden eens langs komen, niet ?



En wil je weten hoe een echt militair geheim eruit ziet op Google Earth ? Hier zie je een Siberisch lapje grond van tientallen kilometers bij tientallen kilometers, zeeeer subtiel gemaskeerd voor pottenkijkers. De tweede foto toont maskeerwerk aan de NATO luchtmachtbasis van Lajes, op de Azoren. Soms is GE5 bijgewerkt op een veel verfijndere manier, maar wees gerust: je zal heus niets ontdekken dat je niet echt màg ontdekken. Hoe spannend dit allemaal ook lijkt.

Boenk

Ik had me nog zóóó voorgenomen om even niets meer te doen met duikboten, maar uitgerekend vandaag maakten Frankrijk en Groot Britannië bekend dat er een "lichte aanvaring" gebeurd is tussen één van ieders' respectievelijke kernonderzeeërs in de Atlantische Oceaan. Even kijken... hoe groot is zo'n duikboot en hoe groot is die oceaan ? En hoe diep ? Zelfs als je het met opzet zou proberen, lijkt het me al een hele prestatie. Het is nu ook niet dat daar miljoenen duikboten rondvaren. Toch?
Blijkbaar hebben ze beiden zo'n uitstekend anti-sonar systeem waarmee ze zichzelf voor andere duikboten kunnen verstoppen dat ze tegen elkaar geknotst zijn en zelfs toen nog niet eens beseften wat er gebeurd was.

In elk geval, alles in acht genomen is één en ander toch nog goed afgelopen. De oceaan werd niet vervuild met lekkende reactoren en er liggen geen -tig kernkoppen uitgestrooid over de zeebodem.


De Britse Vanguard ligt netjes aan de kaai waar de familie van de bemanning haar het mooist vindt : thuis in het Schotse Faslane on the Clyde






Als alles goed is, is ook Le Triomphant intussen terug aangemeerd in zijn thuishaven op L'Ile Longue nabij Brest.

Boem

De voortgang van de nucleaire technologie en vooral het militaire gebruik daarvan, had blijkbaar af en toe nood aan een kleine reality check. Boven- en vooral ondergrondse kernproeven gebeurden ver van de bewoonde wereld, maar nu kunnen we ze zien. Dank zij GE worden we niet alleen overhoop geknald als we over de omheining kruipen om dichter bij deze top secret locaties komen: we kunnen ze zelfs rustig bekijken met een pilsje in de hand, zonder beschermend pak. Dit maanlandschap in de woestijn van Nevada is stille getuige van vele tientallen ondergrondse proeven.

Boemddha

Ook India heeft de Bom. In 1974 verrichten ze de zogenaamde Smiling Buddha test in de Thar woestijn in Rajastan. Héél kunstzinnig beeldmateriaal. Echt Zen.

Boem bis

Ondergrondse kernproeven in de woestijn leiden niet tot veel gemor van plaatselijke bewoners (er zijn er geen), maar bovengrondse ("Atmosferische" voor intimi) doe je beter niet te dicht bij je kiespubliek. Daarom vonden de Amerikanen in 1947 precies wat ze zochten op de Bikini-eilanden en op het Enewetak atol in de Stille Zuidzee . Het eiland maakt deel uit van de Marshall eilanden. Ze hadden het atol tijdens de tweede wereldoorlog buitgemaakt op Japan. Op Enewetak had onder meer de eerste ontploffing plaats van een waterstofbom. Er zouden 44 testontploffingen geweest zijn op Enewetak. De groene beweging was in die jaren nog niet echt in full swing, maar vandaag zouden ze dit waarschijnlijk niet meer moeten flikken zonder dat de halve wereld op straat komt. De proeven stopten er in 1962 en het eiland werd in 1980 opnieuw bewoonbaar verklaard. Toch is de hotelsector er ondanks de fraaie kust nog niet op gang gekomen.
De rechtse cirkel is een bomkrater van een eerder eerder "kleine" bom, van 81 kiloton. Aan de binnenkant van de noordelijke punt van het atol (linksboven op de foto van het atol) is een hele hap verdwenen: een bom die twintig keer zo zwaar was. Daarmee verdween op slag een stuk van het eiland onder de golven en was alle begroeïng weggeveegd van de nabijgelegen eilanden.

La Boum

De Fransen kozen om dezelfde reden voor hun "eigen" atol Mururoa in Frans Polynesië. Ze hielden er in totaal 174 kernproeven, waarvan heel wat bovengrondse. In de vroege jaren 70 begon de wereldgemeenschap dit te gortig te vinden en het kwam tot protest. De laatste bovengrondse proef had plaats in 1974, maar nog vele jaren werden er ondergrondse tests verricht. In 1996 vond de werelgemeenschap het stilaan welletjes, en uiteindelijk werden de proeven na massale betogingen stopgezet in dat jaar.

Boemski

Rusland is zeer groot, dus keus genoeg voor een fijne locatie. De Sovjets vonden een geschikt testplekje in deze godvergeten uithoek van Siberië. Als je de plek zelf opzoekt op Google Earth, bekijk dan zeker de historische foto's ter plaatse.

Chinees Boem

De Chinezen kozen voor dit troosteloos woestijnlandschap in de buurt van Malan, Xinjiang. Van de boem-testen zelf valt op GE niets te zien, maar dit is naar verluidt de grootste nucleaire test-site van heel de planeet.

Mao Ze Boem

Op een andere plaats in China hebben ze er wél een vuil boeltje van gemaakt. Bij de ontploffing van hun bom hadden ze hier blijkbaar een brandje.

Dorstige jongen

De tankbeurt van de F16's boven de woestijn hieronder is niet de enige die we terugvingen op GE. In het noorden van Californië zie je hoe een KC135 tanker en een C141 starlifter vrachtvliegtuig zich voorbereiden voor een tankbeurt.

Zuidpoolpech

De opening van onze nieuwe Zuidpoolbasis eerder vandaag maakte me nieuwsgierig om er eens een kijkje te gaan nemen. En lap zeg, daar struikel ik in Molodyozhnaya toch wel over een neergestort vliegtuig zeker. Het is een Russische Il-14 die zich er in 1979 na motorpech in de sneeuw boorde. Door de moeilijke bereikbaarheid heeft niemand het wrak later nog bezocht, en ligt het er ook na 30 jaar onaangeroerd bij.

Moby Dick

Kan je ook dieren zien op GE5? Dan denk je natuurlijk meteen aan een walvis.
Ze zijn soms tot dertig meter groot, zoals een vrachtwagen, dus dat verhoogt hun kansen. En toch... Er werden er reeds honderden "gezien".
Dat deze suggestie uit een Japans zwembad niet weerhouden wordt door kenners willen we graag aannemen. Maar ook bijna alle anderen worden afgedaan als schuim, zeewier of andere onbekende factoren. Door hun donkere kleur vallen de meeste niet op vanuit de ruimte, en zodra ze enkele meters diep zwemmen zie je ze al niet meer. Je moet ze dus vooral zoeken in de buurt van de kust.



Dit zou een echte walvis zijn, maar jammer genoeg een dooie. De datum van de foto schijnt te kloppen met de vondst van een potvis op dit strand in Zuid Afrika.






Van de honderden mogelijke levende kandidaten die reeds gevonden werden op GE, is dit de enige suggestie waarvan specialisten het eens is dat het inderdaad walvissen zijn. Als je ze zoekt: helemaal aan de onderste tip van het Mexicaanse Baja California, zowat een kilometer uit de kust aan de westkant.

Tankbeurt

Gevechtsvliegtuigen hebben meestal slechts een vliegbereik van een paar duizend kilometer. Om verder te geraken zonder tussenlanding kunnen ze een tankbeurt krijgen in volle vlucht. Boven de woestijn van Nevada zie je hier een KC10 (zeg maar een omgebouwde DC10) tanker en zes jets (ik vermoed F16) die aanschuiven voor een tankbeurt. Je weet dat het bestaat, maar toch straf dat je het op GE5 kunt ontdekken.

Valentijn (bis)

Niet alleen de natuur toont gepast beeldmateriaal: op GE5 lees je zelfs een authentieke mensgemaakte liefdesverklaring, in het zandstrand van Warnemünde in Duitsland. Zoek de havengeul van Warnemünde, zoom in op het strand en schuif dan een flinke kilometer naar het Westen. De hele wereld leest het nu via GE5.





In America is het dan weer Gina die de harten sneller doet slaan. Dat blijkt althans uit de tekst die op dit ongebruikte wegdek geschilderd werd. We weten niet hoe het afgelopen is, noch met Andrea, noch met Gina.

Valentijn

Je hebt geen idee hoeveel eilandjes, vijvers en achtertuintjes de vorm van een hart hebben. Hier slechts enkele exemplaren, voor Valentijn.

Ramptoerisme

Veel grote rampen waaraan we ons tijdens de voorbije jaren vergaapten vanuit onze luie TV-stoel, lieten een spoor op GE5. Zo was er het droeve lot van de Kursk. "Oh nee, alwéér een duikboot!".

Die ligt hier netjes opgebaard in een droogdok in Moermansk. De matrozen zijn begraven, de camera's en de rouwende echtgenotes zijn weg, nu ligt ie hier te roesten. Wat er moet gebeuren met de kernreactor is niet duidelijk op de foto. Maar de Kurst is natuurlijk maar één van de vele tientallen duikboten die liggen te roesten in havens en baaien.

Het hoeft niet zo grootschalig te zijn. GE5 was ook de toevallige getuige van een aantal auto-ongevallen. Ze heb je deze gekantelde vrachtwagen in Oregon die een gedeelte van zijn lading uitsmeert over de weg. Brandweermannetjes erbij, weg afgezet, helemaal zoals in de film.

Lüdenscheid

Na het zitten pluizen naar al die Russische en Amerikaanse legertoestanden wou ik wel eens proberen om het kazerne in Duitsland terug te vinden waar ik zelf bijna een jaar mijn khaki broek versleten heb. Ik kende de streek van Lüdenscheid als mijn broekzak, maar een ontstellende vaststelling begon langzaam tot me door te dringen: het is wég. WEG !Geen spoor meer van terug te vinden. Veel bekende gebouwen in de buurt zijn er nog precies zoals vroeger, maar al wat met onze aanwezigheid te maken had is met wortel en tak weggeplukt en vervangen door nieuwe verkavelingen. Ik geef het toe: ons kazerne in Hellersen was niet veel soeps.
Maar ook het statige kwartier De Leie aan de noordkant van Lüdenscheid is verdwenen. De bestrating van het kazerne ligt er nog, maar de majestueuze kazernegebouwen die ooit gebouwd waren door de Duitsers zelf in de aanloop van de oorlog, zijn weg. GE5 toont een vrijwel volledig gesloopt terrein met onder meer een Aldi-supermarkt.
Het terrein van kwartier De Ijzer waar onze arrogante collega's van 2JP (Tweede Jagers te Paard) pronkten met hun Leopard tanks is nog zichtbaar, maar ook die gebouwen zijn gesloopt. Vergane glorie. Misschien maar beter zo...




De enige plek die nog een duidelijke stempel draagt van onze aanwezigheid is het munitiedepot van Stilleking waar we regelmatig de wacht moesten verzorgen. De bunkers zijn weg, maar het depot zelf is nog duidelijk herkenbaar in de bossen.

Intrepid II ?

Ik zei het al : eenzelfde schip zou in theorie meer dan één keer kunnen te zien zijn op GE, aangezien de vele tienduizenden foto's die GE samenstellen over een grote tijdsperiode genomen zijn. En wat blijkt: één vliegdekschip staat wél twee keer op Google. Het is de museumboot Intrepid, die normaal aangemeerd ligt in Manhattan. Foto staat reeds in het stukje over de Eisenhower hieronder.
Maar wat blijkt : gedurende enkele maanden is de Intrepid weggespleept naar Staten Island enkele kilometers verderop, voor herstelwerken. Ik had beter moeten weten, want ik heb mem er zelf gezien (zie foto) in augustus 2007. En daardoor komt het dat dezelfde Intrepid niet één maar twee keer afgebeeld staat op Google.

Dik

Van de nieuwe Airbus 380 zijn nog maar enkele exemplaren gemaakt, en er zijn er niet veel te zien op Google Earth. Maar op één plaats kan je niet missen: bij de fabrieken van Airbus zelf bij de luchthaven van Toulouse. Dit is er ééntje van : de groene kleur van het metaal verraadt dat ie nog niet geschilderd is in de kleuren van zijn nieuwe eigenaar.

Het alfa...

Hier worden de meeste US Navy carriers geboren : op de scheepswerven van Grumann in Newport News. De foto toont CVN77 USS George H.W.Bush in aanbouw aan de kaai. Ze zou later dit jaar moeten opgeleverd worden. Op het droogdok daarnaast ligt CVN70 Carl Vinson. De levensduur van deze schepen bedraagt omstreeks 50 jaar. In die periode worden ze één keer grondig verbouwd, en van nieuwe (kern-) brandstof voorzien. Een heel gedoe, dat het schip voor lange tijd buiten dienst stelt voor het zijn tweede levenshelft kan presteren. Deze foto toont de Carl Vinson bij zijn aankomst in het droogdok.

... en het Omega. Game Over.

Toen ik een jaar of twaalf was, heb ik deze beide knapen ooit op schaal gemaakt. Misschien wel de grootste modellen die ik ooit gemaakt heb. Van de USS Saratoga heb ik geleerd dat je die kleine rotvliegtuigjes niet mag vastkleven op het dek voor je alles geschilderd hebt, anders kan je het er met je borstel niet meer tussen om nog netjes het hele dek te schilderen. Van de Forrestal heb ik dan weer onthouden dat geschilderde vliegtuigjes onmogelijk nog te verlijmen zijn op een geschilderd dek, omdat de lijm niet "pakt" op de verf.

Maar het leven op een vliegdekschip is vooral romantisch vanaf de kaai. Aan boord van de Forrestal gebeurde in 1969 het zwaarste ongeval uit de geschiedenis van de US carriers. Een Phantom F4 die op het dek geparkeerd stond tijdens een missie voor de kust van Noord Vietnam vuurde per ongeluk een raket af die een volgetankt en bewapend vliegtuig trof op het dek. De vrijgekomen brandstof en bommen aan boord vatten vuur en meteen stond het halve dek en een hele rij vliegtuigen in brand. Uiteindelijk lieten 134 matrozen het leven bij dit ongeval. Het schip heeft in haar hele loopbaan slechts vijf dagen oorlogservaring beleefd. Na haar herstelling heeft de Forrestal nog 13.830 dienst gedaan in vredestijd, maar heeft nooit meer actie gezien.

Google toont de USS Forrestal en de USS Saratoga zusterlijk naast elkaar in de haven van Newport, Rhode Island. De missies zitten er op. Al wat bruikbaar was is verwijderd. Gouden horloge, bedankt voor de mooie jaren. Voor ééntje van beiden wordt geld verzameld in de hoop er ooit een museum van te kunnen maken. De andere is in zeer slechte staat en verdwijnt uiteindelijk ergens op de zeebodem. Ongetwijfeld tot vermaak van koraalvisjes en duikers, die hier wel een hele kluif zullen in vinden.

Spoorloos

Deze carriers zie je nergens op GE5:

De USS John C Stennis zou in de haven van Bremerton, Washington moeten liggen, maar is ergens op zending en geeft niet thuis.
De USS Ronald Reagan woont normaal in de haven van San Diego, California, maar is eveneens ergens in de wereld op vadrouille.
De USS Kitty Hawk, die op weg is van zijn laatste opdracht in Japan om uit dienst gesteld te worden in Bremerton, Washington.
De USS Nimitz die normaal gestationeerd is in San Diego, California, maar op geen enkele plek te zien is. Ergens op missie.
En de USS America zullen we nooit meer terugzien. Die was buiten dienst toen ze hem uiteindelijk op 14 mei 2005 lieten zinken voor de kust van Philadelphia.

De foto is duidelijk : aan deze kaai in San Diego liggen in betere dagen de USS Nimitz en de USS Ronald Reagan.

USS Dwight D. Eisenhower

CVN69 USS Dwight D. Eisenhower ligt aangemeerd in Dubai. In vol ornaat, met tal van vliegtuigen aan dek. Het is de enige van de grote carriers die je kan terugvinden op GE5 met jets op het dek, in volle actie. De drie of vier carriers die nergens te vinden zijn op GE5, zijn tijdens de periode van de foto's op GE5 ook ergens op missie, waarvan in elk geval enkele in de Golf. Welke carrier zich waar bevindt, vind je in grote lijnen op de link in het bericht hieronder, bij de bespreking van elk schip.




Je vindt wel nog twee niet-meer-actieve carriers met vliegtuigen aan boord. De USS Midway in San Diego en de USS Intrepid in New York doen dienst als museum, met een selectie oude en nieuwe vliegtuigen.




Toemaatje : op het grasperk naast de USS Midway staat een huizenhoog standbeeld. "De Kus" toont de terugkomst van een matroos. Vergelijk de afmetingen met de bezoekers op de achtergrond. Kitsch of kunst, maar veel Amerikaanser kan het amper.